بررسی نقش ترویج در بهبود مدیریت مشارکتی مراتع استان سمنان

با آغاز قرن 21، «تغییر» در تمام ابعاد زندگی بشر شدت یافت. گویی که هر روز با دنیایی نو روبه رو هستیم و در رویارویی با این مجموعه ناپایدار، همواره به ابزارها و آگاهی های جدید نیازمندیم. از طرف دیگر، تفکرهای تک بعدی و رشدگرایانه، انسان را با بحران های گوناگونی نظیر نازک شدن لایه ازن، کمبود و آلودگی منابع آبی، فرسایش جنگل ها، مرتع ها و خاک های زراعی و ... مواجه ساخته است. علیرغم اثراتی که منابع طبیعی دارند، اکنون به شدت در معرض نابودی قرار گرفته و مهم ترین عامل این تخریب انسان می باشد. بهره برداری بیش از حد از منابع طبیعی، تبدیل اراضی مرتعی و جنگلی به اراضی کشاورزی، تعداد زیاد دام ها در مراتع بیش از ظرفیت آنها، بوته کنی و قطع درختان برای سوخت و آتش سوزی در مراتع از جمله دلایل تخریب این منابع می باشند. بیشترین عامل تخریب منابع طبیعی عدم شناخت و آگاهی مردم از اهمیت منابع طبیعی و به تبع آن عدم مشارکت در حفظ و صیانت از منابع طبیعی می باشد. لذا با شناخت راه های جلب مشارکت مردم می توان بهبود کیفیت مراتع را تضمین نمود، از این رو هدف کلی این تحقیق بررسی نقش ترویج منابع طبیعی در بهبود مدیریت مشارکتی مراتع استان سمنان انتخاب شده است. در ابتدا به معرفی موضوع و خلاصه ای از تحقیقات انجام شده تا کنون در این زمینه پرداخته شده است و در نهایت با شناسایی عوامل موثر در جلب مشارکت، پیشنهاداتی در این خصوص، در جهت ارتقاء مدیریت مشارکتی مراتع استان مطرح گردیده است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و به روش توصیفی، همبستگی انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل مرتعداران استان سمنان (10115=(n می باشد. روش نمونه گیری از نوع طبقه بندی نسبی می باشد. ابزار تحقیق پرسشنامه بود که روایی ظاهری و محتوایی آن با استفاده از نظرات جمعی از متخصصان ترویج و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی اصلاح و مورد تایید قرار گرفت. برای تعیین پایایی تحقیق آزمون مقدماتی انجام شد و مقدار آلفای کرون باخ با استفاده از نرم افزار spss نسخه 16 بین 713/0 و 908/0 بدست آمد. سپس حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 263=n محاسبه گردید. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد بین شرکت در جشنواره مرتع، شرکت در کلاس های ترویجی و نوع بهره برداری از مرتع با مشارکت در مدیریت مرتع رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین بین شرکت در جشنواره مرتع ونگرش مرتعداران نسبت به مشارکت در سطح 1% رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. بین میزان تحصیلات و انگیزه مشارکت در فعالیت های مرتعداری رابطه مثبت و معنی داری در سطح 5% وجود دارد. بین نحوه اداره مرتع و شرکت در فعالیت های مدیریتی مرتع رابطه مثبت و معنی داری در سطح 5% وجود دارد. آنچه از نتایج این تحقیق به طور فشرده می توان بیان نمود، وجود همبستگی بین انگیزه مشارکت در فعالیت های مرتعداری، میزان استفاده از کانال های ارتباطی و اطلاعاتی و وابستگی به مرتع با مشارکت در فعالیت های مدیریتی مرتع می باشد، لذا، ترویج با برگزاری کلاس های عمومی و تخصصی در حیطه مرتع و همچنین ارتباط بیشتر مروجین با مرتعداران می تواند در جلب هرچه بیشتر مشارکت مرتعداران در مدیریت مراتع نقش مهمی را ایفاء کند.